Observasjon

Dette med observasjon er jo noko me gjer heile tida, utan å tenkje over det. Som Bertin skreiv, så byrjar me allereie når me er ganske små. Eg synest det er så kjekt å gå på skule og læra å bli bevisst på slikt! Å observera er jo meir enn berre å ”sjå”. Ein skal tolka det ein ser, og det gjer me jo også heile tida, utan at me er bevisst på det heller. Men etter denne økten vil eg nok vera meir bevisst på det eg observerar, og meir bevisst på korleis eg skal tolka det eg ser. Det er kan hende lett å feiltolke og "synse", og det er mykje som kan påverka vår tolking.

Eg gler meg utruleg til å komma ut i praksis og observera bevisst. Me observerar jo ikkje berre ungane, men og lærarane og andre som arbeidar i skulen, og det kan me læra mykje av, slik me gjorde når me var små. No er me vaksne og bevisste på dette med observasjon, så vonaleg kan me skilja mellom det som er lurt å ta med seg vidare og det som ikkje er så lurt!

Redigert 28/4 -08:
Observasjon er ein kjent metode i kartlegging (Ekeberg & Holmberg, 2004). Observasjon i skulen er eit viktig reiskap for ein lærar for å kunne leggje til rette undervisning, både for einskild elevar og for heile grupper. Observasjonen dannar grunnlaget når ein seinare skal evaluere ulike tiltak, og kan gi læraren verdfull informasjon om ein elev eller grupper av elevar. Ein kan rette fokus mot ulike sider ved ein elev, til dømes åtferd, læringsstrategiar eller samhandling med andre.

Det er viktig å vere bevisst på kva som skal observerast, og det kan gjerast både systematisk og meir usystematisk. Å føre logg er eit eksempel på systematisk observasjon. Det er ein slags dagbok der ein skriv ned det ein observerer. Dette kan brukast både av lærar og elev. Det er då viktig og ikkje tolke og vurdere under sjølve observasjonen, men beskrive best mogleg det ein ser, og heller gjere tolkinga i etterkant.

Andre døme på observasjonsmetodar er minuttobservasjon, sosiogram, strukturert observasjon og løpende protokoll. Minuttobservasjon har kort varigheit (5 til 15 minutt), og ein observerar noko konkret, som eleven sin aktivitet eller åtferd i samspel med andre. Her kan ein bruke skjema for å systematisere det ein observerar. Her og skjer tolkinga i etterkant.

Eit sosiogram kan brukast for å gi ein oversikt over kontakten mellom lærar/elev og elevar i mellom. Ein observerar då samspillet og kommunikasjonsmønstera, og kan dermed få ein innsikt i dei sosiale relasjonane.

Eit strukturert observasjonsskjema kan brukast når ein ønskjer å kartleggje spesifikke område, t.d innafor samspel. Ein skriv ned kva ein vil observere og set opp ei tidsramme for observasjonen.

Løpende protokoll og logg glir gjerne litt over i kvarandre, men i løpende protokoll ønskjer ein gjerne å registrere det som skjer over tid. Den har ein planlagt hensikt, og går ut på å observer åtferda til ein elev i ein bestemt situasjon. Ein kan då få informasjon om det finnast eit mønster i det som skjer, eller om det skjer ein endring. Når observasjonen er ferdig, er det viktig å strukturere og samanlikne protokollen med andre observasjonar.

Læraren sitt mandat & mange oppgåver

Etter nok ei økt med pedagogikk må eg sei at faget tiltalar meg meir og meir. Eg må berre få sei at eg har stor sans for Birgit og måten ho underviser på! Vonar at eg ein gong kan bli ei slik inspirasjonskjelde!

Så over til mine tankar omkring temaet me hadde om i dag. Heilt ærleg så vart eg litt skremd over lærar yrket i dag… Det er så utruleg mange oppgåver for ein lærar, og ikkje minst roller. Eg sat og tenkte på; klarar eg alt dette? Er det nok med 2 år i allmennlærar utdanninga (+ to år med andre fag) for å ta på meg ei slik oppgåve det er å vera lærar? Det er jo så mykje ein må setta seg inn i. Og for eit ansvar! Eg var nok ikkje heilt klar over omfanget av det å vera lærar…

Men no er eg i gong, og når eg tenker på min tidlegare erfaring frå arbeidslivet, så veit eg jo at ingen er ferdig utlært når dei kjem rett frå ei utdanning. Ein lærer gjennom praktisk arbeid, så ein del ting går seg vel til etter kvart. Målet må jo vera å bli ein god lærar. Og då er det viktig å vera engasjert og oppriktig interessert i det ein held på med (både i faga og i menneska). Eg er einig med Inge Eidsvåg i at "læreryrket er spesielt". Han seier og at sjølve fundamentet for lærarrolla er å væra glad i menneske, og det er eg! Så no når eg har fått gått over og fordøydd det me har vore gjennom i dag, tenkjer eg at dette skal eg klara! Eg var inne og las utdraget frå boka hans, "Den Gode Lærar", og vil gjerne sitere noko som stod der:

"Gjennom lærerens undervisning skal barnet lære seg og fjerne seg fra undervisningen. Gjennom påvirkning skal skolen danne mennesker, som ikke lar seg styre av påvirkning. Den pedagogiske autoritet er den eneste autoritet som har som mål og oppheve seg selv".

Eg syntest det var godt sagt! Særleg det om påverknad; det går jo mykje på det me gjekk gjennom i dag om læraren sin rolle i oppdraginga (s. 12: "skal hjelpa eleven å":….).
Inge Eidsvåg skriv vidare om den romerske læraren Quintilian (35- 100 e. Kr.) som var sterkt inspirert av gresk kultur. Quintilian skreiv eit stort verk om undervisning som har vandra gjennom hundrar av år. Han var den første som skreiv om at ein god lærar måtte forstå elevane og deira kjensler ("sjå" det einskilde barnet og møte heile mennesket).Han fordømde fysisk straff, noko som var uhøyrd den gongen. (Det skulle gå nesten 2000 år før det vart avskaffa i norske skular!). Han skriv om at læraren alltid må ta omsyn til eit barn sin utvikling, slik at det ikkje blir pressa (tilpassa opplæring). Det vil då kunne komme til å hate all undervisning. Å lære må vera prega av lyst, noko ein aldri kan tvinge fram. Lysta må ein vekkja ("å være lærer handler først og fremst om å gi barn lyst til å lære og mot til å leve"). Ein klok lærar gjer seg nytte av barnet sine positive impulsar (tilretteleggje for andre si læring).

Så me kan seie at tilpassa opplæring ikkje er ein ny ide, men tankar som skriv seg frå Quintilian for snart 2000 år sidan. Det tykkjer eg er interessant å lesa, i desse tider der ein heile tida snakkar om "nye" idear og læreplanar!

Ja, så hadde me jo også noko om det å bli ein god nettjeger.. Lærte noko nytt der og gitt! Godt å få ein gjennomgong av slikt, er nok ikkje den som er flinkast til å søkje etter ting på nettet. No må eg berre bruka det før eg gløymer korleis me skulle gjere det... Ser jo at det Birgit viste oss kjem til å bli både nyttig og naudsynt for oss å bruka.

Redigert 28/4 -08:

Som tidlegare nemnd i dette innlegget, vart eg litt skremt over alle oppgåvene ein lærar har, og alle dei rollene ein lærer må fylle. Det eg tenkjer meg blir den største utfordringa for meg som lærar når eg skal stå på eigne bein, er nok kravet om tilpassa opplæring. Eg meiner ikkje at det er eit ”dårleg” krav, men at det kan blir vanskeleg å innfri. I alle fall med dei ressursane som finnast i skulen i dag. Då tenkjer eg på at det er altfor mange elevar pr. lærar.

Ein anna ting eg trur kan gi meg utfordring, er kan hende planlegginga. God planlegging trur eg er alfa og omega for ein god undervisning, og det er viktig å vere kreativ for å variere undervisninga. Det kan nok være litt utfordrande når ein er fersk lærar, men når det er sagt, trur at det er noko som går seg til når ein har komme seg ut i ”tralten”. Trur ein lærer etter kvart kva som må til.

Sjølve undervisninga trur eg vil gå greitt om berre planlegginga er grundig nok. Trives å stå framfor elevane, og vere ilag med dei i klasserommet. Då kjem eg til slutt til omsorgsdelen og samarbeidet med føresette, som eg ser på som det som vil vere ”minst vanskeleg”. Der har eg erfaring som eg kan dra nytte av, både som mor og tidlegare helsearbeidar. Eg reknar sjølvsagt med at det vil dukke opp etiske problemstillingar og utfordringar undervegs på det feltet og, men det er ikkje noko eg kvir meg til :)